Węgierski łącznik – Grzegorz Górny, o. Paweł Cebula

Wielu czynnych dziś polityków węgierskich należało do tzw. pokolenia autostopowiczów, dla których Polska w czasach komunistycznych była oknem na świat, swoistą enklawą swobody w bloku realnego socjalizmu. Takim autostopowiczem, który zjeździł Polskę wzdłuż i wszerz, był m.in. prezydent Węgier Laszló Sólyom.

Nasz kraj stał się też głównym punktem odniesienia dla węgierskiej opozycji antykomunistycznej. Premier Viktor Orban wiatach osiemdziesiątych często przyjeżdżał do Polski, by – jak sam mówił – „ładować akumulatory”. „Zawsze w Polsce dostawałem olbrzymi impuls do działania” – wspomina Orban.

Polska miała więc olbrzymi wpływ na kształtowanie się węgierskiej opozycji antykomunistycznej. Ta rola nie byłaby jednak możliwa bez działalności wielu pośredników między polskimi a węgierskimi środowiskami. To oni przez lata mozolnie tkali sieć różnorakich porozumień. W książce opowiadają Grzegorzowi Górnemu i o. Pawłowi Cebuli o swoich przeżyciach, spotkaniach z Polską i Polakami, które dla nich były prawdziwym łykiem wolności.

Tak się składa, że mieliśmy zaszczyt poznać niektórych z owych niezwykłych łączników. Często słyszeliśmy ich barwne opowieści, które były dowodem na to, iż przyjaźń polsko-węgierska to nie powtarzanie okolicznościowych zaklęć o braterstwie do szabli i do szklanki, ale serdeczna, żywa, realna więź, która sprawdza się w czasie próby. Doszliśmy wówczas do wniosku, że warto spisać te świadectwa, by nie uległy zapomnieniu i nie przepadły dla potomnych. Tak narodził się pomysł przeprowadzenia wywiadów, które złożyły się na niniejszą książkę. Mamy nadzieję, że dla Czytelników w trakcie lektury – tak jak dla nas podczas bezpośrednich rozmów – relacje te okażą się odkrywcze, wzruszające i pobudzające do zgłębiania naszych wspólnych dziejów.

Grzegorz Górny, o. Paweł Cebula

Fotografia na okładce przedstawia pomnik premiera Węgier z okresu Powstania Węgierskiego 1956 r. Imre Nagya na placu Męczenników nieopodal budynku parlamentu w Budapeszcie (od 2018 pomnik został przeniesiony w inne miejsce).

Fotografie autorów pochodzą z archiwum Grzegorza Górnego.

Autor: Grzegorz Górny, o. Paweł Cebula

Grzegorz Górny – reportażysta, eseista, publicysta, reżyser, producent filmowy i telewizyjny. Założyciel i redaktor naczelny kwartalnika „Fronda’’, współautor i producent kilku cykli telewizyjnych dla TVP1, TVP2, TVP Polonia, TVP Historia, TV Puls, Polsat; autor ponad 30 książek, które doczekały się 30 wydań zagranicznych w językach: angielskim (7 książek w USA), hiszpańskim, francuskim, włoskim, portugalskim, niemieckim, węgierskim, chorwackim, słoweńskim, bułgarskim; laureat wielu nagród dziennikarskich, filmowych i książkowych. Obecnie stały publicysta tygodnika „Sieci” i portalu wpolityce.pl. Odznaczony przez prezydenta Węgier Rycerskim Krzyżem Zasługi.

O. Paweł Cebula – franciszkanin konwentualny, duszpasterz na Węgrzech (w latach 1991-2008 i od 2016), w USA, m.in. w węgierskich parafiach w Nowym Jorku i w Connecticut (2008-2010), w Polsce (2010-2014) i w Irlandii (2014-2016); wieloletni korespondent sekcji węgierskiej i polskiej Radia Watykańskiego oraz korespondent KAI na Węgrzech; proboszcz parafii św. Antoniego Padewskiego w Egerze; postulator w procesie beatyfikacyjnym Sługi Bożego Janosa Esterhazyego.